راهنمای گردشگری یا راهنمای تور مسافرتی کسی است که دارای تسلط و اطلاعات کامل درباره میراث طبیعی و فرهنگی هر منطقه است و از این‌رو قادر است این اطلاعات را به زبان قابل درک برای گردشگران توضیح دهد و یا ترجمه کند. از این نظر یک راهنمای گردشگری شخصی است که غالباً آگاهی و آشنایی ویژه‌ای با خصوصیات فرهنگی، اقلیمی و اجتماعی منطقه و مقتضیات، آداب و رسوم و مقررات مرتبط با این مکان‌ها دارد که در راهنمایی گردشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
راهنمای گردشگری همراه گروه سفر می‌کند و در شرایط مختلف مسافران را راهنمایی و اطلاعات مورد نیاز آن‌ها در سفر را در اختیارشان می‌گذارد.
وظایف و حوزه کاری راهنمای گردشگری اگرچه با مدیر تور متفاوت است اما در بسیاری موارد مدیر تور وظایف مربوط به راهنمای گردشگری را نیز انجام می‌دهد که البته از نظر استانداردهای بین‌المللی مانعی ندارد.
مدیر تور مسئولیت تور و همه مسافران آن را بر عهده دارد. او بر انجام درست کارها و برنامه‌های تور نظارت می‌کند و مسئولیت مدیریت هزینه‌ها و مخارج تور را بر عهده دارد.
یک راهنمای تور مسافرتی باید حافظه خوبی در به یادسپاری اطلاعات تاریخی، رویدادها، حقایق، اعداد و ارقام داشته باشد. او باید توان مدیریت و سازماندهی خوبی داشته و در موارد لزوم تصمیم‌گیری‌های درستی برای گروه انجام دهد؛ همچنین داشتن روابط عمومی بالا، ایجاد ارتباط نزدیک و توأم با احترام با مسافران، داشتن ظاهری آراسته و مسئولیت‌پذیری بالا از دیگر خصوصیات اصلی راهنمای تور است.
از آنجاکه راهنمای گردشگری در سفر همیشه باید در دسترس باشد، بنابراین گاهی از صبح زود تا آخر شب مشغول کار است. حجم کار او در زمان‌هایی از سال به خصوص تعطیلات بسیار زیاد است. در بسیاری از موارد راهنمای تور، شغلی پاره‌وقت برای افراد است و در کنار آن شغل دیگری نیز دارند. تنها تعدادی از راهنمایان تور هستند که به‌صورت تمام‌وقت کار کرده و از این راه تمام هزینه‌های زندگی خود را تامین می‌کنند.
راهنمای تور، زندگی خود را عمدتاً در کنار مسافران و توریست‌ها و اغلب در نواحی توریستی سپری می‌کند و اغلب در چند منطقه یا کشور دارای مهارت و تجربه‌های مناسب است. او معمولاً با یک آژانس مسافرتی یا برگزارکننده تور کار می‌کند.
